Informatie zoeken op internet met webquests

EENENTWINTIGSTE CONFERENTIE HET SCHOOLVAK NEDERLANDS

eerbiest, E. (2004). Samen wijs. Bouwstenen voor professionele leergemeenschappen in scholen. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

Ronde 5

Tekstbesprekingen als vorm van interactief taalonderwijs waar alles inzit

Lucie Visch en Suzanne van Norden Stichting Taalvorming, Amsterdam lavisch@xs4all.nl

suzanor@xs4aIl.nl

Bij taalvorming komen kinderen van alle taalniveaus gemakkelijk tot het schrijven van teksten waarbij ze zich betrokken voelen. Die teksten zijn vervolgens het uitgangspunt voor nieuwe taalactiviteiten. Tekstbesprekingen nemen daarbij een belangrijke plaats in. Het bespreken van eigen teksten, met een hele groep of in kleinere groepjes, motiveert kinderen om actief en kritisch bezig te zijn met alle functies van taal. Tekstbesprekingen zijn zinvol in alle leeftijdsgroepen vanaf groep 4. Na een groepsgewijze bespreking gaan kinderen in twee- of drietallen hun eigen teksten bespreken en veranderen. Scholen die met taalvorming werken hebben deze werkwijze een vaste plaats gegeven in hun taalonderwijs. U ziet video-fragmenten uit tekstbesprekingen in verschillende leeftijdsgroepen. We gaan in op wat kinderen hiervan leren en wat je er als leerkracht voor in huis moet hebben.

Ronde 6

Informatie zoeken op internet met webquests

Mienke Droop en Tijs Kleemans

Expertisecentrum Nederlands, Radboud Universiteit m.droop@taalonderwijs.nl

m.kleemans@taalonderwijs.nl

Het internet neemt een steeds grotere plaats in het leven van kinderen en jongeren. Thuis gebruiken zij internet om te gamen, voor het downloaden van muziek en vooral om te chatten via MSN. Maar ook voor het zoeken naar informatie voor schoolse

20

1. Primair onderwijs

opdrachten, bijvoorbeeld voor het maken van werkstukken en spreekbeurten, maken zij in toenemende mate gebruik van internet. Boeken worden steeds minder gebruikt. Hoewel kinderen in toenemende mate internet gebruiken als informatiebron, wordt er in het onderwijs nog maar weinig systematisch gebruik van gemaakt (Kuiper 2007; ten Brummelhuis, 2006). Leerkrachten laten leerlingen wel eens iets opzoeken op het internet, maar gerichte instructie ontbreekt vaak, terwijl het gebruiken van de juiste zoektermen, het selecteren van de juiste informatie en het integreren tot een geheel complexe cognitieve vaardigheden vereisen die kinderen in onderwijssituaties kunnen ontwikkelen en nodig hebben. Uit een reviewstudie van Kuiper, Volman, & Terwel (2004) blijkt dat veel leerlingen deze vaardigheden nog niet beheersen. Hoe kunnen kinderen die vaardigheden op school leren? Verschillende onderzoekers pleiten voor een geïntegreerde aanpak: het leren zoeken naar informatie op internet zou moeten worden ingebed in het curriculum tijdens reguliere activiteiten, zodat zoekopdrachten betekenisvol zijn (Kuiper, et al., 2004; Lazonder, van der Meij, & de Vries, 2000, Segers & Blijleven, 2004).

Het Expertisecentrum Nederlands heeft een aanpak ontwikkeld waarin aandacht is voor taal, zaakvakken en ICT. Het zoeken naar informatie op internet komt daarin op gestructureerde wijze aan bod door het maken van webquests. Deze werkwijze is op de cd-rom Taal en zaakvakken met webquests (Segers, Damhuis, & Droop, 2006) voor leerkrachten in beeld gebracht. Webquests zijn gestuurde zoekopdrachten op het internet (Dodge, 1995). Het gaat in dit project niet alleen om het op een zinvolle manier inzetten van ICT in het onderwijs, maar ook om de integratie van taal- en zaakvakonderwijs. Taal speelt een belangrijke rol bij de kennisverwerving in de zaakvakken. Nieuwe kennis en informatie wordt door middel van mondelinge en schriftelijke taal overgebracht en verworven. Leergesprekken over nieuwe onderwerpen, het lezen van teksten en het schrijven van werkstukken doen een sterk beroep op de mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid van leerlingen. Taalvaardigheid en zaakvakken zijn dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden en expliciete aandacht voor taal en de manier waarop leerlingen door taal kennis verwerven is daarom noodzakelijk (zie ook Van Beek & Verhallen, 2004). De leeromgeving van de webquest biedt een mogelijkheid tot integratie van vak- en vaardigheden.

In deze presentatie demonstreren we de werkwijze de cd-rom Taal & zaakvakken met webquests en de manier waarop die in het curriculum geintegreerd kunnen worden. Daarnaast gaan we in op de resultaten van twee kleinschalige studies naar de effecten van taakkenmerken van webquests op leerwinst bij kinderen in het basisonderwijs en in het speciaal basisonderwijs. In het onderzoek is onderscheid gemaakt tussen webquests met open geformuleerde zoekopdrachten en webquests met gesloten zoekopdrachten. Beide studies laten een positief effect zien van de open zoekopdrachten.

21

EENENTWINTIGSTE CONFERENTIE HET SCHOOLVAK NEDERLANDS

Literatuur

Beek, W. van & Verhallen, M. (2004). Taal een zaak van alle vakken. Bussum: Coutinho.

Dodge, B. (1995). Some thoughts about WebQuests. Online verkregen op 18 juli 2006 via http://edweb.sdsu.edu/people/bdodge/Professional.html.

Droop, M., Damhuis, R., Segers, E. (2006). Webquest bieden houvast bij het zoeken van informatie op internet. Vonk, 36, 2, 21-35

Kuiper, E. (2007). Teaching web literacy in primary éducation. Proefschrift VU Amsterdam.

Kuiper, E., Volman, M., & Terwel, J. (2004). Internet als informatiebron in het onder-
wijs. Een verkenning van de literatuur. Pedagogische Studiën, 81 (6), 423-443.

Lazonder, A., Van der Meij, H., De Vries, B. (2000). Whizzkids of di gibeten? Een onderzoek naar Internetvaardigheden van leerlingen uit groep 7 en 8 van het Basisonderwijs. Intern Rapport Toegepaste Onderwijskunde Universiteit Twente.

Segers, E., & Blijleven, P. (2004). Webquests en het maken van werkstukken. JSW 89, 6-9.

Segers, E., Damhuis, R., & Droop, M. (2006). Taal é- zaakvakken met webquests. CD-rom. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.

Ten Brummelhuis, A. (2006). Aansluiting onderwijs en digitale generatie. In J. De Haan en C. Van 't Hof (red.). Jaarboek ICT en samenleving 2006 De digitale generatie, (125-141). Amsterdam: Boom.

Ronde 7

Taak van de boeken-leesjuf in onze lagere school

Caroline Verbruggen

Boeken-leesjuf in de basisschool NieuwenBosch (Gent) caroline_verbruggen@hotmail.com

Het doel van het leesonderwijs is ervoor te zorgen dat alle kinderen kunnen en willen lezen, en dat ze zelfstandige lezers worden. Een boeken-leesjuf (of -meester!) doet aan leesbevordering binnen de lagere school (van eerste tot zesde leerjaar). Zij/hij laat de leerlingen ervaren dat lezen ook ontspannend en gezellig kan zijn. Via een brede waaier van activiteiten met boeken reikt zij/hij de kinderen positieve leeservaringen aan. In

22