Schrijven bij zaakvakken met basisschoolkinderen en pabostudenten: een driedubbele opbrengst

28ste HSN-CONFERENTIE

Ronde 1

Jozefien Loman CTO, KU Leuven

Contact: Fien.Loman@arts.kuleuven.be

G-START. Studenten voorbereiden op het creëren van een stimulerende geletterde omgeving bij jonge kinderen (2,57 jaar)

Steeds vaker worden alarmerende berichten over de geletterdheid van jongeren en volwassenen de wereld in gestuurd. Vooral kwetsbare groepen blijken onvoldoende geletterd om goed te kunnen functioneren in onze maatschappij. Veel waardevolle projecten zetten in op beroepsonderwijs of op onderwijs aan volwassenen, maar het begint natuurlijk al veel vroeger. De kleuterleeftijd en de start van het formele leesonderwijs zijn vaak cruciaal in het al dan niet verwerven van de sleutelcompetentie ‘geletterdheid’. De inzichten, attitudes en vaardigheden die kinderen in deze periode verwerven, leggen een stevige basis voor de verdere geletterde ontwikkeling.

In deze lezing onderzoeken we hoe de lerarenopleiding studenten kan voorbereiden om met jonge kinderen te werken aan ‘geletterdheid’. We bekijken welke leerkrachtvaardigheden nodig zijn en hoe studenten kunnen worden gecoacht om deze vaardigheden in de praktijk te brengen. We werpen ook een blik op de praktijken en op de visies van afgestudeerde leerkrachten.

Ronde 2

Suzanne van Norden

Stichting Taalvorming, Amsterdam Contact: suzanor@xs4all.nl

Schrijven bij zaakvakken met basisschoolkinderen en pabostudenten: een driedubbele opbrengst

Het domein ‘teksten schrijven’ komt er vaak bekaaid vanaf in het basisonderwijs. Bij zaakvakken en thematisch onderwijs schrijven kinderen regelmatig teksten. Wat ligt meer voor de hand dan schrijven aan de zaakvakken te koppelen, en zo leer- en tijdswinst te behalen? In het basisonderwijs is het een enorm voordeel dat een en dezelfde

120

5. Lerarenopleiding basisonderwijs

leraar alle vakken geeft. Hij of zij kan de inhoud van zaakvakken goed gebruiken bij schrijflessen. Omgekeerd verwerken kinderen al schrijvend wat ze bij de zaakvakken geleerd hebben. In deze workshop laten we voorbeelden zien van goed opgebouwde schrijftaken over natuur-, techniek- en geschiedenisonderwerpen, bespreken we belangrijke elementen van schrijfdidactiek in het basisonderwijs en oefenen we zelf met het bedenken van passende schrijfopdrachten binnen thema’s.

Ronde 3

Dorien Sellekaerts (a), Lieve Verheyden (b) & Lieven Verschaffel (c)

1. Paridaeninstituut, Leuven

2. Katholieke Hogeschool Leuven

3. KU Leuven

Contact: dorien_sellekaerts@hotmail.com lieve.verheyden@khleuven.be

lieven.verschaffel@ppw.kuleuven.be

Het effect van instructie in writing aloud op tekstlengte en zinscomplexiteit in verhalen van (risico-)leerlingen uit het basisonderwijs

1. Ontluikende stelvaardigheid – toenemende tekstkwaliteit

Van zodra 6- à 7-jarige kinderen de belangrijkste principes van aanvankelijk schrijven onder de knie hebben, kunnen ze hun stelvaardigheid verder ontplooien. ‘Verder’, want ze formuleerden ongetwijfeld al op jongere leeftijd allerlei boodschappen aan de hand van tekeningen, aangevuld met hun eigen naam of met een enkel woord (Verheyden 2004). Nu kunnen ze in die boodschappen echter meer en meer gebruikmaken van verbale taal, wat hun expressiemogelijkheden zonder meer uitbreidt.

Het verwerven van stelvaardigheid is geen sinecure. De vaardigheid vloeit namelijk niet vanzelfsprekend voort uit mondelinge taalvaardigheid. Anders dan bij spreken, is er immers geen onmiddellijke reactie van de ontvanger van de boodschap op basis waarvan die bijgestuurd kan worden. Bovendien kan een schrijver niet terugvallen op para- of non-verbale ondersteuning die de mondelinge boodschappen zoveel extra betekenis geeft. Een geschreven boodschap volgt andere wetmatigheden dan een mondelinge boodschap. Het gezegde dat stelvaardigheid gelijk is aan spreekvaardigheid + kennis van het alfabetisch principe is dan ook een grove simplificatie van wat daar allemaal bij komt kijken en strookt niet met de realiteit. Wel kunnen mondelinge inter-

5

121