Mariet Raedts & Jan Van Coillie · 28ste Conferentie Onderwijs Nederlands · 2014 · pagina 159 - 160
6. Literatuuronderwijs
Mantingh, E. (2009). ‘Bijten of loslaten. Vossen in tweestrijd in fabelachtige vertellingen van Hans Teeuwen en Wim Helsen’. In: Tiecelijn. Jaarboek 2 van het Reynaertgenootschap, nr. 22, p. 169-186.
May, Ch. (2008). ‘Reinaert de vos... gerapt’. Haarlem [tekstboekje met cd].
S.n. (2014). ‘Bij beesten in de leer in het spoor van de vos’. Lessen over middeleeuwse literatuur. Online raadpleegbaar op: http://lesplannenmiddeleeuwen. wp.hum.uu.nl/lesreeksen.
Teeuwen, H. (1995/1998). ‘Hard en Zielig’ (Hummelinck Stuurman Theaterbureau/ Artwork Universal Pictures Video Benelux) [dvd].
Ronde 5
Mariet Raedts & Jan Van Coillie KU Leuven, Campus Brussel
Contact: mariet.raedts@kuleuven.be jan.vancoillie@kuleuven.be
Digi-teens: beeldschermfanaten die boeken haten? Een surveyonderzoek naar de leesvoorkeuren en het leesgedrag van tieners in het digitale tijdperk
Met de regelmaat van de klok verschijnen er in de media verontrustende berichten over generatie Z. Het zouden mediaveelvraten zijn – digitale multitaskers – die nog maar weinig tijd hebben voor andere activiteiten. Het valt natuurlijk niet te ontkennen dat jongeren in de 21ste eeuw omringd worden door computers en digitale gadgets. Maar is dit hun enige vorm van vrijetijdsbesteding? Nemen tieners nog een roman ter hand of beperkt hun lectuur zich tot tijdschriften en stripverhalen? En als zij een boek, een tijdschrift of een krant lezen, bladeren ze dan door de papieren versie of slaan ze de bladzijde om via het touchscreen van hun smartphone, tablet of e-reader? Om op deze vragen een antwoord te bieden, organiseerden we in 2013 een grootschalige bevraging. 40 secundaire scholen, verspreid over heel Vlaanderen en Brussel, verleenden hun medewerking aan het onderzoek. Meer dan 3000 leerlingen vulden op school onze elektronische vragenlijst in. De vorige vergelijkbare studie in Vlaanderen (Ghesquiere 1993) was op dat ogenblik exact twintig jaar oud. In onze presentatie bespreken we de resultaten van de bevraging. We overlopen de genres die de huidige tienergeneratie graag en niet graag leest, hun vertrouwdheid met digitale stripverhalen, boeken, kranten en tijdschriften, de tijd die ze op een gewone schooldag aan lezen en aan multimedia besteden en hun favoriete vrijetijdsactiviteiten. We staan ook stil bij
6
159
28ste HSN-CONFERENTIE
de vraag welke variabelen nu het best de leesvoorkeuren en leesfrequentie van digi-teens voorspellen: hun multimediagebruik, hun leeftijd, hun sekse, de studierichting die ze volgen, hun culturele achtergrond of het opleidingsniveau van hun ouders. Waar mogelijk, vergelijken we onze resultaten met die van Ghesquiere (1993) en andere recente studies uit Europa en de VS.
Ronde 6
Johan van Iseghem KULAK, KU Leuven
Contact: johan.vaniseghem@kuleuven-kulak.be
Moet dat nu echt, die literatuur?
“um zu sein, was er geträumt, zu tun was er gelesen hat”. (Bloch 1959: 1216)
1. Inleiding
Leerlingen vragen geregeld naar ‘het nut’ van literatuuronderwijs. Leraren argumenteren dan wel dat literatuur “het louter utilitaire overstijgt”, maar dat lijkt capitulatie. Wie het nut betwijfelt, vindt algemene motiveringen zoals “persoonlijkheidsvorming” (S.n 2014: 62), een te vage invulling: de vraag naar een concreter waarom blijft.
Eindtermen en leerplannen hebben uiteraard niet de opdracht om voor literatuuronderwijs een functionele context te bedenken. Toch heeft elke leraar o.i. belang bij een sterkere legitimatie vanuit extra-literaire opportuniteiten. Overigens, nu het onderwijsbeleid steeds vaker technocratische en economische prioriteiten bijvalt, ondergraven we het literatuurvak stelselmatig indien we het antwoord op die vraag schuldig blijven. Er is wél zoiets als ‘nut’, ‘belang’ of zelfs (cf. Otten 2010: 49) ‘noodzaak’ van literatuur. Zonder geaccepteerde inzichten zoals esthetische vorming, cultuuroverdracht, literaire competentie e.a. te minimaliseren, presenteren we ter overweging mogelijke in- en aanvullingen op het ruimere, functionele domein van ontwikkelingsdoelen en vakoverschrijdende competenties.
160
